Kolejną zmianą w ramach „Polskiego Ładu” jest wprowadzenie nowej instytucji, tzw. Grupy VAT. Ma ona na celu stworzenie możliwości wspólnego rozliczenia dla grupy VAT, podobnie jak w przypadku podatku dochodowego od osób prawnych – Podatkowej Grupy kapitałowej (PGK).  Szerzej o PGK pisaliśmy na naszym blogu „Polski Ład – zmiany dla Podatkowych Grup Kapitałowych (PGK) i zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC)”. W poniższym artykule skupimy się na analizie „Polskiego Ładu” w części odnoszącej się właśnie do Grupy VAT.

Istota Grupy VAT

Instytucja ta zakłada, że transakcje dostawy towarów i świadczenia usług pomiędzy podmiotami z grupy VAT mają nie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Z kolei w transakcjach z podmiotami spoza Grupy VAT, Grupa VAT będzie uznawana za jednego podatnika, bez podziału na tworzące ją podmioty. Zatem zakup usług bądź towarów przez podmiot z grupy będzie zakupem tych usług bądź towarów przez grupę VAT – traktowane będą jako transakcje wewnętrzne (wewnątrz jednego podatnika VAT). Taka sama zasada będzie obowiązywała w przypadku sprzedaży. W praktyce oznacza to neutralność podatkową między członkami Grupy zarówno w zakresie podatku należnego, jak i naliczonego.

Próba regulacji w tej materii powinna być oceniana raczej pozytywnie, praktyka innych państw pokazuje, że tego typu instytucje potrafią znacząco uprościć rozliczenia VAT w ramach podmiotów powiązanych i pozwalają  obniżyć koszty administracyjne ich działalności.Dodatkowo może to stanowić uproszczenie dla organów podatkowych, gdyż potrafi znacząco zmniejszyć ilość dokumentów i transakcji do ewentualnej weryfikacji.

Jednakże, jak wynika z „Polskiego Ładu”, Grupa VAT będzie też mogła dokonywać nabyć towarów i usług związanych ze sprzedażą mieszaną. W tym przypadku będzie musiała już jako cała grupa – określić proporcję dla grupy, która to proporcja wyrażona szacunkowo zostanie uzgodniona z naczelnikiem urzędu skarbowego. Czyli będzie trzeba ustalić dwie proporcje – dla poszczególnych podmiotów tworzących grupę VAT i – jeśli wyodrębnienie nie będzie możliwe – samej Grupy VAT.

Warunki do założenia Grupy VAT

Podobnie jak w przypadku PGK, założenie grupy VAT będzie wymagało spełnienia pewnych przesłanek, które są oceniane raczej rygorystycznie (ale nie tak rygorystycznie jak w przypadku PGK). W praktyce może to doprowadzić do pewnych trudności w założeniu Grupy VAT, co może skutkować niewielką liczba zainteresowanych przedsiębiorców.

Grupę VAT będą mogły utworzyć podmioty posiadające siedzibę na terytorium kraju lub nieposiadające siedziby na terytorium kraju, w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.

Przede wszystkim grupa podmiotów chcącą założyć taką grupę będzie musiała być powiązana finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie. Przy czym poszczególne powiązania są rozumiane w następujący sposób:

powiązania finansowe – wystąpią, gdy jeden z podmiotów tworzących grupę posiada:

• bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub
• ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających lub
• ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy,

powiązania ekonomiczne – wystąpią, gdy:

• przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub
• rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub
• członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT

powiązania organizacyjne – wystąpią, jeżeli:

• prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem lub
• organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.

Co istotne, powyższe powiązania pomiędzy członkami grupy VAT muszą być spełnione nieprzerwanie przez okres, w jakim dana grupa będzie posiadała status podatnika.

Ponadto podatnicy tworzący Grupę VAT będą musieli zawrzeć na piśmie umowę o utworzeniu takiej grupy, która będzie musiała zawierać m.in. określenie przedstawiciela Grupy dane identyfikacyjne podatników okres na jaki umowa o utworzeniu Grupy zostanie zawarte – nie może być on krótszy niż 3 lata.

Grupa VAT staje się podatnikiem VAT z dniem wskazanym w umowie, przy czym nie wcześniej niż z dniem jej zarejestrowania przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

Członkowie Grupy VAT

Grupa VAT nie będzie mogła być członkiem innej Grupy VAT, a każdy podmiot będzie mógł być uczestnikiem tylko jednej Grupy VAT. Co więcej, przepisy zawierają dość sztywne regulacje w zakresie zmiany składu grupy – zgodnie z projektem „Polskiego Ładu” – Grupa VAT nie może być rozszerzona ani pomniejszona o członków, którzy wchodzą w jej skład. W praktyce może to realnie ograniczyć możliwość współpracy podmiotom, które faktycznie skorzystałyby z jednolitego rozliczenia w ramach VAT.

Grupę VAT będzie reprezentował „Przedstawiciel Grupy VAT” – podmiot reprezentujący Grupę, w zakresie jej obowiązków, od którego będzie zależała właściwość organu podatkowego dla całej Grupy VAT. Przedstawiciel Grupy VAT będzie obowiązany m.in. do:

• złożenia zgłoszenia rejestracyjnego Grupy VAT, do właściwego urzędu skarbowego wraz z umową o utworzeniu Grupy VAT,
• zgłaszania naczelnikowi urzędu skarbowego zmian w stanie faktycznym lub stanie prawnym dotyczącym danej Grupy VAT, skutkującymi naruszeniem warunków uznania Grupy VAT za podatnika podatku VAT – w terminie 14 dni od zaistnienia tych okoliczności,
• wypełniania obowiązków spoczywających na Grupie VAT, w tym do składania deklaracji,
• korekty rozliczeń Grupy VAT (też po jej rozwiązaniu),
• odbierania od naczelnika urzędu skarbowego kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikającego z deklaracji Grupy VAT.

Co więcej, podmioty wchodzące w skład grupy VAT będą na gruncie podatku VAT odpowiedzialne solidarnie tj. zobowiązania z tytułu podatku VAT w okresie, kiedy grupa funkcjonowała. Odpowiedzialność będzie trwała również po zakończeniu funkcjonowania grupy.

Wady i zalety Grupy VAT

Podsumowując, do pozytywnie ocenianych propozycji związanych z Grupą VAT należy zaliczyć:

• brak opodatkowania dostawy towarów i usług przez podmioty należące do Grupy VAT,
• teoretycznie mniej dokumentacji w zakresie VAT,
• brak mechanizmu podzielonej płatności w transakcjach wewnątrzgrupowych,
• dobrowolny charakter,

Z kolei do negatywnych propozycji związanych z Grupą VAT należy zaliczyć:

• solidarną odpowiedzialność członków Grupy VAT,
• brak możliwości zmiany składu Grupy VAT w trakcie jej trwania,
• ustalanie z zasady odrębnej dla każdego z podmiotów proporcji odliczenia,
• dostosowanie obecnych rozwiązań w zakresie rozliczania podatku dla celów Grupy VAT.

Choć powyższy bilans wychodzi „na plus” – czas pokaże jak w praktyce będą funkcjonowały rozliczenia poszczególnych Grup VAT i czy w ogóle – mając na uwadze szereg przesłanek jakie należy spełnić, aby utworzyć Grupę VAT – poszczególne podmioty będą zainteresowane utworzeniem takiej grupy. Warto jednak rozważyć tę kwestię w indywidualnych przypadkach, ponieważ jak wskazaliśmy w niniejszym artykule, utworzenie Grupy VAT może generować wiele korzyści.