We współczesnym środowisku biznesowym, w którym transakcje między podmiotami powiązanymi są normą, zasady ustalania cen transferowych odgrywają kluczową rolę w ograniczeniu ryzyka przy ewentualnej kontroli podatkowej. W tym celu podatnicy mogą korzystać z wielu metod weryfikacji cen transferowych. W nowej serii na naszym blogu postaramy się przybliżyć metody weryfikacji cen transferowych. W poniższym artykule skupimy się na metodzie porównywalnej ceny niekontrolowanej (dalej: PCN).
Podstawowe założenia PCN
Metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej służy porównaniu ceny przedmiotu transakcji kontrolowanej z ceną stosowaną w porównywalnych transakcjach przez podmioty niepowiązane. Warto pamiętać, że jako cenę należy traktować nie tylko wynagrodzenie pieniężne. W definicję ceny w niniejszym przypadku wpisuje się również przykładowo, wynagrodzenie prowizyjne oraz wartość oprocentowania transakcji finansowych. Opisywana metoda jest najbardziej bezpośrednią metodą weryfikacji cen transferowych, z racji tego, że wprost odwołuje się do ceny danego przedmiotu. Z uwagi na powyższe, bardzo ważnym elementem jest wysoki stopień porównywalności transakcji, które służą nam do porównania i zweryfikowania rynkowego przedziału ceny transferowej. Porównanie może przybrać postać porównania wewnętrznego lub zewnętrznego. Jeżeli podatnik przeprowadza transakcje porównywalne do transakcji kontrolowanej z podmiotami niepowiązanymi, przez co posiada dane odnoszące się do tych transakcji, istnieje możliwość ustalenia ceny transferowej na podstawie cen stosowanych w tychże transakcjach (porównanie wewnętrzne). Natomiast jeżeli takowe transakcje nie mają miejsca, jedyną możliwością jest przeprowadzenie porównania zewnętrznego przy pomocy zewnętrznych źródeł, np. baz danych.
Metodę PCN można stosować w szczególności do:
- transakcji, których przedmiot jest notowany na giełdzie (np. energia elektryczna, metale),
- transakcji finansowych np. udzielenie/otrzymanie pożyczki,
- transakcji wynajmu nieruchomości,
- transakcji, których przedmiotem jest np. udzielenie licencji do wartości niematerialnych.
Jak wygląda proces weryfikacji przy wykorzystaniu PCN?
Proces weryfikacji ceny transferowej z wykorzystaniem metody PCN obejmuje identyfikację transakcji między powiązanymi podmiotami oraz określenie ich kluczowych parametrów. Następnie należy ustalić, czy istnieją wewnętrzne dane porównywalne do analizowanej transakcji. Jeżeli dane takie istnieją i można je uznać za porównywalne, możliwe jest dokonanie porównania w wariancie wewnętrznym. Jeżeli jednak dane wewnętrzne nie mogą być uznane za porównywalne lub ich brak, należy przejść do wyszukania porównywalnych transakcji między niepowiązanymi podmiotami i dokonać ich porównania do warunków transakcji realizowanych przez powiązane podmioty.
Weryfikując porównywalność transakcji w ramach tej metody należy uwzględnić takie czynniki, jak:
- Cechy charakterystyczne dóbr, usług lub innych świadczeń będących przedmiotem transakcji (zakres świadczony usług, rodzaj towarów itp.),
- Wpływ dodatkowych usług na cenę,
- Ilość sprzedawanych towarów, dóbr,
- Dostępność dóbr, usług,
- Prawa osób trzecich do dóbr, towarów,
- Rynek geograficzny oraz jego wielkość i charakter,
- Profil funkcjonalny stron transakcji, przy czym w niektórych transakcjach profil funkcjonalny nie ma aż takiego wpływu na porównywalność transakcji.
Wskazane powyżej czynniki to jedynie przykładowe wyliczenie. Kryteria porównywalności zależne są od rodzaju transakcji.
Kolejnym krokiem po weryfikacji i przyjęciu kryteriów porównywalności jest przygotowanie analizy porównawczej, która pozwala ocenić, czy ceny transakcji między powiązanymi podmiotami są zgodne z rynkowymi cenami niekontrolowanymi. Prawidłowo przeprowadzony proces jest kluczowy dla zapewnienia zgodności rynkowego poziomu cen oraz zgodności z przepisami dotyczącymi cen transferowych.
Problemy i wyzwania metody PCN
Metoda PCN, pomimo swojego uniwersalnego charakteru, może być niemożliwa do wykorzystania w niektórych sytuacjach. Przykładowo może okazać się zbyt problematyczne lub niewykonalne, pozyskanie wiarygodnych danych porównawczych lub dokonanie weryfikacji istotnych kryteriów porównywalności. Dodatkowo należy uważać na błędy, które można popełnić podczas stosowaniu tej metody. Do najczęstszych z nich zaliczyć można m.in. pomijanie czynników mających wpływ na porównywalność oraz porównywanie cen w transakcjach dokonywanych w ramach podstawowej działalności z cenami w transakcjach, które mają charakter incydentalny.
Mimo to, warto zweryfikować możliwość zastosowania tej metody. PCN charakteryzuje się prostotą oraz stosunkowo niskimi kosztami. Natomiast warto pamiętać, że wybór odpowiedniej metody zależy od konkretnych okoliczności każdej transakcji. Decyzja co do zastosowania właściwej metody powinna zostać podjęta w oparciu o analizę ryzyka, dostępność danych oraz wymogi regulacyjne.