1. Czym jest cesja leasingu?

Cesja leasingu powoduje przeniesienie lub oddanie leasingowanego przedmiotu (na przykład samochodu) i obowiązków z nim związanych (najczęściej spłaty rat) na inny podmiot. W takim przypadku, w sensie prawnym nowy leasingobiorca nabywa wierzytelności od zbywcy i staje się posiadaczem oraz użytkownikiem przedmiotu leasingu.

2. Cesja leasingu a VAT

Leasingobiorca, który dotychczas korzystał w ramach umowy leasingu, w zamian za zbycie praw z umowy leasingu na nabywcę powinien otrzymać wynagrodzenie. Kwota wynagrodzenia za cesję umowy leasingu (nazywana również odstępnym) powinna być traktowana jako sprzedaż podlegająca opodatkowaniu VAT wg. stawki podstawowej 23%. Nie występuje w związku z tym korekta rozliczeń podatkowych, które miały miejsce w przeszłości. Leasingobiorca nie będzie również musiał zaliczać do kosztów uzyskania przychodów rat leasingowych, czy też odliczonego VAT. Niemniej nabywca przedmiotu leasingu będzie miał prawo do odliczenia VAT naliczonego na umowie cesji leasingu, na zasadach ogólnych (tj. z ograniczeniem kwoty odliczenia do 50% w przypadku wykorzystywania samochodu zarówno do działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych)

3. Korekta VAT

W szczególności, w przypadku cesji umowy leasingu operacyjnego nie będzie możliwości skorzystania z korekty podatku naliczonego, przewidzianej w przypadku zmiany przeznaczenia samochodu (tj. na wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej, a nie w sposób mieszany – domniemanie tej zmiany ma miejsce w przypadku sprzedaży samochodu). Korekta polega na tym, że w przypadku używania auta do celów prywatnych jak i do działalności, podatnik ma możliwość odliczenia 50% VAT naliczonego od faktur związanych z używaniem samochodu, w tym także z faktur za raty leasingu pojazdu. W przypadku zmiany przeznaczenia samochodu na wykorzystywany tylko do działalności gospodarczej, istnieje możliwość odliczenia 100% naliczonego VAT. W przypadku zmiany takiego przeznaczenia w trakcie leasingu, ze sposobu mieszanego na sposób tyko do działalności gospodarczej, istnieje możliwość korekty zwiększającej VAT. Korekta zwiększająca polega na zwiększeniu VATu odliczonego przy zakupie samochodu o kwotę VAT przy zmianie użytkowania samochodu.

Przykład:

• W styczniu 2021 r. podatnik nabył samochód osobowy za kwotę netto 100.000,00 zł + 23.000,00 zł (23% VAT). Pojazd był wykorzystywany przez podatnika w celach prywatnych i do działalności gospodarczej. Przysługiwało mu odliczenie VAT w wysokości 50% czyli 11.500,00 zł. Samochód został sprzedany w maju 2022 r. Sprzedaż opodatkowana była 23% VAT.
• Okres, który wynosi korekta to 60 miesięcy (czyli od stycznia 2021 r. do grudnia 2026 r.). Podatnikowi pozostało jeszcze 42 miesiące (od maja 2022 r. do grudnia 2026 r.).
• Korekcie podlega odliczony dotychczas VAT czyli 11.500,00 zł.
• Korektę należy obliczyć w następujący sposób (odliczony VAT/60) x ilość pozostałych miesięcy korekty.
• W niniejszym przykładzie będzie to (11.500,00/60) x 42 = 8.050,00 zł.

Podatnik będzie więc mieć możliwość korekty naliczonego VAT przy zakupie samochodu w styczniu 2021 r. o 8.050,00 zł. I analogicznie w sytuacji zmiany z przeznaczenia pojazdu tylko do wykorzystania służbowego także do prywatnego. W takiej sytuacji podatnik będzie musiał pomniejszyć odliczony VAT przy nabyciu pojazdu. Powyższa korekta mogłaby zostać przeprowadzona przez podatnika na podstawie art. 90b Ustawy o VAT, w sytuacji gdy od nabycia, importu lub oddania do używania samochodu, do dnia jego zbycia (lub zmiany sposobu wykorzystania, dokonanej w inny sposób) nie upłynęło więcej niż 60 miesięcy.

W takim przypadku trzeba dokonać korekty podatku naliczonego (czyli odliczonego w 50%) za okres pozostały do końca okresu korekty. Jednak, przepis art. 90b ust. 1 Ustawy o VAT nawiązuje, jak zostało wyżej wskazane, do korekty VAT naliczonego, który został odliczony przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu samochodu.

Korekta VAT dotyczy wobec tego tylko zakupu samochodu. Nie podlegają jej podatek naliczony od leasingu, najmu wydatków na paliwo. Zgodnie z interpretacją Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 maja 2021 r. (znak: 0114-KDIP4-2.4012.204.2021.1.MC) W świetle art. 90b ust. 1 ustawy wydatki związane z używaniem pojazdu na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu (operacyjnego) lub innej umowy o podobnym charakterze, nie podlegają korekcie. Odliczenie tych wydatków odbywa się bowiem na bieżąco (a nie jak przy nabyciu „na własność” – jednorazowo, „z góry”), zatem istnieje możliwość weryfikowania tego odliczania na bieżąco – w miesiącu dokonania zmiany przeznaczenia pojazdu podatnik winien dokonać zmiany zasad odliczania wysokości podatku.

Co istotne, w przypadku gdy w okresie korekty w nastąpi sprzedaż pojazdu to ustawowo przewidziane jest domniemanie zmiany wykorzystania pojazdu na wyłącznie do działalności gospodarczej do końca okresu korekty.

W przypadku zakupu samochodu o wartości do 15.000,00 zł termin korekty VAT wynosi 12 miesięcy przypadku cesji leasingu sytuacja taka nie ma miejsca, w związku z czym nie dochodzi do wystąpienia podatku naliczonego, który na podstawie przepisów o VAT mógłby podlegać korekcie tego podatku, ponieważ regulacje te mają zastosowanie tylko do samochodów zakupionych, a cesja nie wpływa na zmianę sposobu wykorzystywania samochodu.

4. Sytuacja podatkowa cedenta (nabywającego wierzytelność)

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku nabywającego wierzytelność. W jego przypadku VAT naliczony z tytułu nabycia wierzytelności z umowy leasingu będzie podlegał odliczeniu, na zasadach ogólnych dotyczących samochodów osobowych. Na tej podstawie, w przypadku wykorzystywania samochodu wyłącznie w działalności gospodarczej odliczeniu podlega 100% VAT, natomiast w przeciwnym wypadku, 50% VAT naliczonego.

Wartość odstępnego w kwocie netto będzie mogła zostać uznana za koszt uzyskania przychodu, niemniej z uwzględnieniem limitów dotyczących wartości samochodu. W przypadku samochodu osobowego innego niż elektryczny, wydatek będzie mógł stanowić koszt uzyskania przychodu jedynie w takiej proporcji, jak pozostaje wartość samochodu do kwoty limitu, która wynosi 150.000,00 PLN (dla samochodów elektrycznych, 225.000,00 PLN).

Dalsze rozliczenia z tytułu przejętego leasingu będą przebiegać u nabywcy w sposób standardowy, bez żadnych szczególnych odstępstw.

5. Podsumowanie

Czynność cesji leasingu jest coraz częściej spotykana na rynku, szczególnie w zakresie obrotu samochodami osobowymi, gdzie leasing jest bardzo atrakcyjną formą finansowania. Cesja leasingu pozwala przedsiębiorcy wyzbyć się zobowiązań przed zakończeniem umowy.

Niemniej, należy pamiętać, że cesja leasingu będzie opodatkowana VAT według ogólnych zasad tj. cała wartość odstępnego powinna stanowić wartość sprzedaży podlegającej opodatkowaniu i podlegać opodatkowaniu VAT. Natomiast dla podmiotu nabywającego wierzytelność z leasingu, VAT naliczony z tytułu odstępnego będzie podlegać odliczeniu w jego rozliczeniu VAT, w zależności od sposobu użytkowania samochodu: w 100% procentach lub w 50% procentach, przy używaniu zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych.

Należy również pamiętać, że z perspektywy zbywcy wierzytelności z umowy leasingu nie będzie można dokonać korekty VAT naliczonego w przeszłych latach. W przypadku cesji bowiem nie można mówić o sprzedaży auta, więc art. 90b Ustawy o VAT nie znajdzie zastosowania. Rozliczenia z przeszłości pozostaną wobec tego niezmienione.