Zgodnie z obowiązującymi przepisami kodeksu pracy za pracowników uznaje się osoby zatrudnione na podstawie: umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę i właśnie takie osoby mają uprawnienie do korzystania z dni wolnych na opiekę nad dzieckiem z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, zwanego potocznie Urlopem opiekuńczym.
Zgodnie z art. 188 KP. pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. W przypadku posiadania większej liczby dzieci, ustawodawca nie przewidział aby urlop opiekuńczy odpowiednio uległ zwiększeniu. W kwestii wykładni prawa jeśli chodzi o ustalenie wieku dziecka należy wspomóc się przepisami kodeksu cywilnego zgodnie z którymi osoba osiąga 14 lat w dniu swoich czternastych urodzin a co za tym idzie, urlop opiekuńczy przysługuje rodzicowi dziecka do dnia poprzedzającego jego 14 urodziny.
Zgodnie z art. 1891 KP, jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, uprawnienie powyższe przysługuje jednemu z nich. Jak widać Ustawodawca uprawnił do tego urlopu nie tylko rodziców dziecka ale także inne osoby sprawujące nad nim opiekę. Nie ma tu znaczenia czy takie osoby są małżeństwem czy też nie oraz czy są to rodzice biologiczni czy adopcyjni. Wykorzystać tego urlopu nie może rodzic który został pozbawiony przez sąd władzy rodzicielskiej.
O sposobie wykorzystania tego zwolnienia w danym roku kalendarzowym pracownik zdecyduje w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Pracownik nie musi przy tym uzasadniać potrzeby uzyskania dni wolnych, a tym samym nie musi udowadniać pracodawcy, że dziecko potrzebuje opieki we wskazanym we wniosku terminie. Prawo do urlopu opiekuńczego pracownik nabywa z dniem podjęcia pracy, bez względu na staż pracy i niezależnie od wymiaru etatu na jakim został zatrudniony.
Zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.
Urlop opiekuńczy, który nie został w całości lub części wykorzystany w danym roku kalendarzowym nie podlega przeniesieniu na kolejny rok, a co za tym idzie – przepada. Z nowym rokiem jednak pula godzin/ dni tego zwolnienia jest dostępna do wykorzystania na nowo.