W 2022 i 2023 roku Rząd zafundował nam rewolucje w obszarze wynagrodzeń oraz prawa pracy, wprowadzając między innymi Polski Ład, uregulowania dotyczące pracy zdalnej, kontroli trzeźwości i wreszcie implementację unijnych dyrektyw: work-life balance oraz dyrektywy w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy. Wdrożenie unijnych dyrektyw zaowocowało przede wszystkim wydłużeniem urlopu rodzicielskiego o dodatkowych 9 tygodni oraz wprowadzeniem nowych urlopów dla pracowników (urlop z powodu działania siły wyższej i nowy urlop opiekuńczy). Zmiany w Kodeksie pracy obejmowały również uzależnienie długości trwania umowy na okres próbny od długości dalszego planowanego zatrudnienia oraz zmiany w wypowiadaniu umów o pracę.
Rok 2024, przynajmniej na początku, zapowiada się nieco spokojniej pod kątem legislacyjnym niż lata ubiegłe. Na chwilę obecną wiemy jedynie, iż prowadzone są prace nad kilkoma projektami rządowymi, które mogą wejść w życie jeszcze w tym roku. Bardziej prawdopodobne wydaje się jednak, iż ewentualne zmiany wprowadzone zostaną z datą obowiązywania od 1 stycznia 2025. Oto najważniejsze z nich:
1. Likwidacja wynagrodzenia chorobowego
Zgodnie z zapowiedziami aktualnie pełniącej władzę większości parlamentarnej, za wypłatę zasiłku chorobowego od 1 dnia pobytu na zwolnieniu lekarskim osoby zatrudnionej, odpowiedzialność miałby ponosić Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Aktualnie za wypłatę wynagrodzenia chorobowego za pierwsze 33 dni niezdolności pracownika do pracy z powodu choroby, odpowiada pracodawca. Na chwilę obecną nie wiadomo jak szeroko zakrojona miałaby być to zmiana. Czy zostaną nią objęci wyłącznie mikroprzedsiębiorcy czy wszyscy pracodawcy zatrudniający pracowników?
Powyższa modyfikacja niesie za sobą szereg konsekwencji, które na chwilę obecną ciężko dokładnie sprecyzować. Nie ulega jednak wątpliwości, iż w związku z tym budżet państwa zostanie zacznie obciążony. Po pierwsze, poprzez wzrost wypłacanych świadczeń, których koszt dotychczas był finansowany ze środków pracodawców. Po drugie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych musiałby zmierzyć się z napływem dużo większej ilości dokumentacji dotyczącej wypłaty zasiłku chorobowego od 1 dnia zwolnienia lekarskiego.
Eksperci wskazują, iż zmiana przepisów może również spowodować zwiększenie ilości nadużyć w korzystaniu ze zwolnień lekarskich przez pracowników. Pracodawcom nie będzie natomiast zależało na przeprowadzaniu kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnień wśród osób zatrudnionych, gdyż nie będą oni w żaden sposób partycypować w kosztach wypłaty za okres pobytu na zwolnieniach lekarskich swoich pracowników. Całość kosztów będzie ponosił Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
2. Wydłużenie urlopu macierzyńskiego dla rodziców „wcześniaków”
Kolejną zapowiedzią obecnego rządu jest wprowadzenie nowych rozwiązań dla rodziców wcześniaków. Jest to odpowiedź na liczne apele wnoszone przez rodziców na przestrzeni ostatnich lat.
Zmiana miałaby polegać na wydłużeniu urlopu rodzicielskiego o liczbę dni przebywania przez noworodka w szpitalu lub na możliwości skorzystania ze zwolnienia lekarskiego od 1 dnia od narodzin dziecka. Za okres pobytu na zwolnieniu lekarskim, przysługiwałby zasiłek w wysokości 100%. Aktualnie, pomimo tego, iż bardzo często przez wiele tygodni dziecko przebywa w szpitalu, matka dziecka od 1 dnia korzysta z urlopu macierzyńskiego. Natomiast możliwość skorzystania ze zwolnienia lekarskiego i przerwania urlopu macierzyńskiego pojawia się dopiero po wykorzystaniu pierwszych 8 tygodni urlopu macierzyńskiego.
3. Zmiana wysokości kwoty wolnej od podatku
Jedną z proponowanych zmian podatkowych jest podniesienie kwoty wolnej z obecnych 30 do 60 tys. zł. Projekt zmian w tym zakresie został skierowany do pierwszego czytania w Sejmie. W projekcie uwzględniono, iż nowa kwota wolna miałaby obowiązywać od 1 stycznia 2024. Najprawdopodobniej ewentualny zwrot podatku większość podatników otrzymałaby w rozliczeniu rocznym za rok 2024. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, celem wprowadzenia nowego pułapu kwoty wolnej jest przede wszystkim zmniejszenie wysokości klina podatkowego, podwyższenie płac netto większości obywateli i ustalenie bardziej sprawiedliwych obciążeń podatkowych poprzez wyrównanie kwoty wolnej dla wszystkich oraz oparcie systemu podatkowego na elementarnej zasadzie prawa podatkowego, tj. zasady zdolności płatniczej.
Nie można nie wspomnieć także o zmianach, które już obowiązują pracodawców w nowym roku, a są to przede wszystkim:
1. Dofinansowanie do szkieł kontaktowych
Pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia refundacji kosztów zakupu okularów dla pracownika, który ze względu na wadę wzroku powinien ich używać w trakcie wykonywania pracy i jednocześnie konieczność ta została potwierdzona przez stosowne orzeczenie lekarskie. Do listopada zeszłego roku obowiązek refundacji dotyczył tylko i wyłącznie okularów korekcyjnych, natomiast aktualnie refundacja obejmuje także zakup przez pracownika soczewek kontaktowych.
Wysokość refundacji oraz jej częstotliwość określa pracodawca w przepisach wewnątrzzakładowych.
2. Dostosowanie stanowisk pracy do nowych przepisów BHP
Od dnia 17 listopada na przedsiębiorcach zatrudniających pracowników spoczywają nowe obowiązki w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W związku z nowelizacją rozporządzenia dotyczącego stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe, stanowiska te powinny być wyposażone dodatkowo w monitor, podstawkę oraz dodatkową klawiaturę i mysz. Dotyczy to stanowisk pracy pracowników korzystających z laptopa co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy.
Polska stoi w najbliższym czasie także w obliczu wdrożenia do polskiego porządku prawnego kilku unijnych dyrektyw. Będzie to nie lada wyzwaniem, gdyż procedowane będą tematy, które budzą ogromne emocje zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Nie ulega jednak wątpliwości, że zmiany te są konieczne i wyczekiwane przez rynek pracy, w szczególności w odniesieniu do ustawy o sygnalistach, która pomimo upływu terminu nadal nie została w Polsce zaimplementowana. Dyrektywy, które Polska jest zobowiązana w najbliższym czasie zaimplementować to:
- Dyrektywa o adekwatnych wynagrodzeniach minimalnych,
- Dyrektywa o równości i jawności wynagrodzeń,
- Dyrektywa o sygnalistach.
W kolejnych publikacjach na blogu Nexia Advicero przybliżymy Państwu zakres zmian w ramach powyższych dyrektyw UE.