Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, zgodnie z jej art. 31 zo. stanowi, że na wniosek płatnika składek, który na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych, zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres, jeżeli był zgłoszony jako płatnik składek przed dniem 1 lutego 2020 r. Ze zwolnienia jednak nie będą mogli skorzystać wszyscy przedsiębiorcy, spełniający powyższe wymogi.
Z ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 568, tzw. tarcza antykryzysowa) wynika, że możliwość złożenia do ZUS wniosku o zwolnienie z opłacania składek za trzy miesiące- tj. od marca do maja 2020 r. dla osób wykonujących działalność pozarolniczą przed 1 lutego 2020 r. i opłacających składki na własne ubezpieczenia, płatników składek, którzy prowadzili firmę przed 1 lutego 2020 r. i zgłosili do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 osób na 29 lutego 2020 r., duchownych, mają osoby, które:
– wykonywały działalność pozarolniczą przed 1 lutego 2020 r. i opłacały składki na własne ubezpieczenie lub były płatnikami składek przed tą datą i zgłosiły do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 osób na 29 lutego 2020 r. albo są duchownymi,
– wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia i osoby z nią współpracujące, dla których podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota
– opłacają składki wyłącznie na własne ubezpieczenie, jednak przychód z działalności w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek nie może przekroczyć kwoty 15 681 zł, tj. 300% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia brutto,
– złożą wniosek do ZUS do 30 czerwca 2020 r.,
– złożą dokumenty rozliczeniowe za okres marzec-maj 2020 r. do 30 czerwca 2020 r., chyba że zgodnie z przepisami są zwolnione z obowiązku ich składania.
Dodatkowo z projektowanych obecnie art. 31zo ust. 1a-1c wynika, że zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczy mniej niż 10 ubezpieczonych. Na wniosek płatnika składek będącego spółdzielnią socjalną, który na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 50 ubezpieczonych, zwalnia się go z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres, jeżeli był on zgłoszony jako płatnik składek przed dniem 1 lutego 2020 r. Jednak zwolnienie, o którym mowa powyżej (w ust. 1b), dotyczy mniej niż 10 ubezpieczonych.
Dodatkowo, ze zwolnienia ze składek nie skorzystają płatnicy, które znajdowały się w trudnej sytuacji w grudniu 2019 r. i nie regulowały należności, w tym składek pobieranych przez ZUS, co wynika z regulacji przepisów unijnych, na których stosowanie wskazują wyroki sądów (por. V SA 276/16).
Definicja przedsiębiorcy, znajdującego się w trudnej sytuacji została uregulowana w art. 2 pkt 18) rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r., która uznaje niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu UE. Z definicji tej wynika, że przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji oznacza przedsiębiorstwo, wobec którego zachodzi co najmniej jedna z poniższych okoliczności:
a) w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (innej niż MŚP, które istnieje od mniej niż trzech lat lub, do celów kwalifikowalności pomocy na finansowanie ryzyka, MŚP w okresie siedmiu lat od daty pierwszej sprzedaży komercyjnej, które kwalifikuje się do inwestycji w zakresie finansowania ryzyka w następstwie przeprowadzenia procedury due diligence przez wybranego pośrednika finansowego), w przypadku gdy ponad połowa jej subskrybowanego kapitału zakładowego została utracona w efekcie zakumulowanych strat. Taka sytuacja ma miejsce, gdy w wyniku odliczenia od rezerw (i wszystkich innych elementów uznawanych za część środków własnych przedsiębiorstwa) zakumulowanych strat powstaje ujemna skumulowana kwota, która przekracza połowę subskrybowanego kapitału zakładowego. Do celów niniejszego przepisu „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” odnosi się w szczególności do rodzajów jednostek podanych w załączniku I do dyrektywy 2013/34/UE (37), a „kapitał zakładowy” obejmuje, w stosownych przypadkach, wszelkie premie emisyjne;
b) w przypadku spółki, w której co najmniej niektórzy członkowie ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za jej zadłużenie (innej niż MŚP, które istnieje od mniej niż trzech lat lub, do celów kwalifikowalności pomocy na finansowanie ryzyka, MŚP w okresie siedmiu lat od daty pierwszej sprzedaży komercyjnej, które kwalifikuje się do inwestycji w zakresie finansowania ryzyka w następstwie przeprowadzenia procedury due diligence przez wybranego pośrednika finansowego), w przypadku gdy ponad połowa jej kapitału wykazanego w sprawozdaniach finansowych tej spółki została utracona w efekcie zakumulowanych strat. Do celów niniejszego przepisu „spółka, w której co najmniej niektórzy członkowie ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za jej zadłużenie” odnosi się w szczególności do rodzajów jednostek wymienionych w załączniku II do dyrektywy 2013/34/UE;
c) w sytuacji gdy przedsiębiorstwo podlega zbiorowemu postępowaniu w związku z niewypłacalnością lub spełnia kryteria na mocy obowiązującego prawa krajowego, by zostać objętym zbiorowym podstępowaniem w związku z niewypłacalnością na wniosek jej wierzycieli;
d) w sytuacji gdy przedsiębiorstwo otrzymało pomoc na ratowanie i nie spłaciło do tej pory pożyczki ani nie zakończyło umowy o gwarancję lub otrzymało pomoc na restrukturyzację i nadal podlega planowi restrukturyzacyjnemu;
e) w przypadku przedsiębiorstwa, które nie jest MŚP, jeśli w ciągu ostatnich dwóch lat:
- księgowy stosunek kapitału obcego do kapitału tego przedsiębiorstwa przekracza 7,5 oraz
- wskaźnik relacji pokrycia odsetek do EBITDA tego przedsiębiorstwa wynosi poniżej 1,0.
W związku z powyższym, jeżeli wobec przedsiębiorcy zostanie spełniona co najmniej jedna z przytoczonych przesłanek, to przedsiębiorca taki nie będzie mógł skorzystać ze zwolnienia ze składek ubezpieczeniowych, wynikającego z art. 31 zo. z „tarczy antykryzysowej”.
Aby otrzymać zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek należy złożyć do ZUS wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek (RDZ). W sytuacji wydania przez ZUS decyzji odmawiającej zwolnienie z opłacania składek, należy złożyć wniosek do Prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji.
