W ostatnim czasie mamy do czynienia z szybkim rozwojem technologii sztucznej inteligencji (dalej jako: „AI”) takich jak m.in.: Chat GPT, DALL-E, Midjourney czy GitHub, CoPilot, która przynosi rewolucję w wielu dziedzinach życia, w tym w tworzeniu treści artystycznych, literackich, muzycznych i innych form twórczości. W związku z tym nasuwa się pytanie, jak treści stworzone przez AI wpływają na kwestie związane z prawem autorskim.

Sztuczna inteligencja w kontekście twórczości

Zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych – przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidulanych charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. W szczególności przedmiotem prawa autorskie są utwory: wyrażone słowem, symbolem matematycznym, znakiem graficznym, plastyczne, fotograficzne, lutnicze, wzornictwa przemysłowego, architektoniczne oraz urbanistyczne, muzyczne, sceniczne audiowizualne.

Utworem jest przedmiot prawa autorskiego od chwili ustalenia, niezależnie od tego czy jest ukończony. Oznacza to, że aby mówić o tym, żeby dany wytwór człowieka był utworem musza być spełnione przesłanki: możliwość uznania utworu za przejaw twórczej działalności, indywidualny charakter utworu, ustalenie utworu w dowolnej postaci. W związku z tym, prawo autorskie chroni oryginalne dzieła, które są rezultatem twórczej pracy człowieka.

W kontekście tym pojawiły się pytania: kto jest autorem dzieła powstałego przy użyciu AI? Czy twórca algorytmu, czy może sam algorytm, a może osoba, która zleciła stworzenie danego utworu? Obecne prawo autorskie uznaje, że autorem może być wyłącznie człowiek, co oznacza, że algorytm sam w sobie nie może być uznany za twórcę. To ma z kolei implikacje prawne, w tym na gruncie prawa pracy.

Wykorzystanie komercyjne treści generowanych przez AI

W kontekście komercyjnego wykorzystania treści stworzonych przez AI istnieje ryzyko naruszenia praw autorskich osób trzecich, szczególnie jeśli AI generuje dzieła zbliżone do istniejących utworów chronionych. Chociaż formalnie dzieła te mogą znajdować się w domenie publicznej, istnieje potrzeba ostrożnego podejścia i konsultacji z prawnikiem​, co może uchronić firmę przed potencjalnymi konsekwencjami prawnymi. Zgodnie z ustawą o prawach autorskich i prawach pokrewnych osoby przywłaszczające sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli zrobi to nasz pracownik w ramach wykonywania swoich obowiązków, to pracodawca będzie pociągnięty w pierwszej kolejności do odpowiedzialności za bezprawne wykorzystanie prawa autorskiego.

Ponadto korzystanie ze sztucznej inteligencji może generować również ryzyko związane z naruszeniem poufności, ujawnienia danych. Zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych, osoba, która przetwarza w zbiorze dane osobowe, choć ich przetwarzanie nie jest dopuszczalne albo do których przetwarzania nie jest uprawniony, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

W zakresie korzystania z AI nie ma jeszcze jasnych regulacji jednak z projektu przepisów wynika, że odpowiedzialność za naruszenia prawa ponoszą korzystający a nie twórcy, czy dostawcy technologii. Co oznacza, że udostępnienie systemowi AI danych wrażliwych klienta niesie ryzyko wykorzystania ich lub ujawnienia przez osoby niepożądane.

Problemy związane z wykorzystaniem AI przez pracowników

W ostatnim czasie pracownicy coraz częściej sięgają po narzędzia oparte na sztucznej inteligencji nawet w codziennych zadaniach, co z jednej stronnym może się przyczynić do większej efektywności pracy, ale z drugiej strony wiąże się to z różnymi problemami, które można zdefiniować w poniższy sposób:

• Ryzyko prawne i własności intelektualnej:

Korzystanie z AI stwarza ryzyko naruszenia praw autorskich i własności intelektualnej. Brak uregulowań prawnych prowadzi do niepewności co do praw autorskich do treści generowanych przez AI.

• Plagiat i naruszenie praw osób trzecich:

Treści generowane przez AI mogą prowadzić do plagiatu, co wiąże się z odpowiedzialnością użytkownika. Istnieje ryzyko naruszenia praw osób trzecich przez treści pozyskane z AI.

• Przetwarzanie danych i poufność:

Używanie AI może prowadzić do ujawnienia informacji poufnych lub stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

Jakie zmiany w prawie autorskim?

W dniu 1 sierpnia 2024 r. weszło w życie rozporządzenie w sprawie AI (ang. Artificial Intelligence Act), które ma na celu ukształtowanie regulacja prawna dla systemów i modeli sztucznej inteligencji. Rozporządzenie to ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa, przejrzystości i zgodności z wartościami europejskimi w rozwoju i stosowaniu AI. Akt ma formę rozporządzenia, co oznacza, że jego przepisy obowiązują bezpośrednio w całej Unii Europejskiej.

Akt o Sztucznej Inteligencji bazuje na podejściu opartym na ryzyku, uzależniając obowiązki dostawców i podmiotów wdrażających modele i systemy AI od potencjalnego ryzyka wyrządzenia szkód obywatelom, społeczeństwom i gospodarkom.

Implementacja przepisów rozporządzenia do polskiego prawa rozpoczęła się na początku 2024 roku, po zatwierdzeniu regulacji przez Parlament Europejski. Kluczowe przepisy będą wprowadzane stopniowo, z pełnym wdrożeniem planowanym na sierpień 2027 roku.

Polityka stosowania sztucznej inteligencji w firmach

Mając na uwadze powyższe należy zauważyć, że wykorzystanie sztucznej inteligencji przez pracowników może się wiązać z wieloma ryzykami prawnymi oraz operacyjnymi. Najpoważniejszym zagrożeniem jest kwestia związana z ochroną praw autorskich oraz poufnością.

Sztuczna inteligencja odgrywa coraz większą rolę w obszarze twórczości artystycznej i komercyjnej, co niesie ze sobą nowe wyzwania prawne i etyczne, szczególnie w kontekście ochrony przed nadużyciami ze strony pracowników oraz zapewnienia zgodności z obowiązującymi regulacjami.

Pomimo wprowadzenia do polskiego prawa regulacji unijnych nadal będzie istnieć duże ryzyko związane z treściami stworzonymi przez AI. Dlatego istnieje możliwość opracowania oraz wdrożenia polityki AI w firmie, która będzie obejmować ocenę zagrożeń związanych z AI.

Zapraszamy do kontaktu. Nasz zespół specjalistów jest gotowy, aby pomóc Ci w zapewnieniu bezpiecznego i odpowiedzialnego korzystania ze sztucznej inteligencji.