Pobieranie podatku u źródła jest kłopotliwym obowiązkiem polskich płatników PIT i CIT, tak finansowo (bo nie zawsze zagraniczny kontrahent rozumie potrzebę dopłaty podatku w Polsce albo przekazania certyfikatu rezydencji), jak i czysto technicznie. Paradoksalnie zanim podatnik zmierzy się z wykonaniem tego obowiązku musi go rozpoznać, a i to nie jest pewne. Poniżej przedstawiamy przegląd takich praktycznych problemów.

Czy certyfikat rezydencji powoduje brak obowiązku pobrania podatku u źródła w związku z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania?

Biorąc za przykład wydawałoby się tak egzotyczny przykład jak zakup oprogramowania z Filipin wskazać należy, iż certyfikat rezydencji wyłącznie uprawnia do zastosowania umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a nie do jego braku, jeżeli umowa tak nie stanowi. Umowa z Filipinami, zakładając, że ma tu zastosowanie, (bo albo spółka filipińska jest spółką, której właścicielem jest spółka na Bermudach albo też jest oddziałem i wówczas należałoby stosować umowę z Bermudami)) reguluje kwestie należności licencyjnych następująco:

Należności licencyjne powstające w Umawiającym się Państwie, wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie, mogą być opodatkowane w tym drugim Państwie.

2. Jednakże należności licencyjne, o których mowa w ustępie 1 tego artykułu, mogą być także opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym powstają i zgodnie z ustawodawstwem tego Państwa, lecz podatek ustalony w ten sposób nie może przekroczyć 15 procent kwoty brutto należności licencyjnych.

Zatem umowa nie wyklucza całkowicie opodatkowania i należy pobrać podatek u źródła, ale w wysokości nie przekraczającej 15%, co oczywiście i tak jest korzyścią w stosunku do stawki z polskich przepisów.

Brexit a podatek u źródła

Podatki dochodowe podlegają ograniczonej harmonizacji na gruncie UE, ale okreśłone skutki także w zakresie tych podatków również powstaną na sutek twardego brexitu. Przede wszystkim tyczyć się to będzie zwolnień należności licencyjnych (i innych podobnych) przy podatku u źródła na podstawie art. 21 ustawy o CIT (i tam wymienionych). Po drugie tzw. „zwolnienie dla spółki europejskiej) (art. 22), czyli należności z dywidend dla podmiotów powiązanych także przestanie mieć zastosowanie.

W obu przypadkach stosować trzeba będzie umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartą przez Polskę z UK (konwencja z dnia 20 lipca 2006 r. między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych (Dz. U. z 2006 r. nr 250, poz. 1840), która zawiera postanowienia odnośnie obu typów należności, ale odmiennej treści. Nie ma tu przede wszystkim zwolnień lecz albo wyłączenia albo stawki obniżone – obwarowane też innymi warunkami.

Wypadek za granicą – co u źródła, a co nie?

Nie jest rzadkością wypadek w transporcie drogowym, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, iż polskie przedsiębiorstwa transportowe są bardzo aktywne na tym rynku. Z kosztów, jakie można wymienić wybijają się: pomoc drogowa/załadunek na lawetę oraz przeładunek towaru na inny transport, a także koszty ubezpieczenia.  Podatnicy, przyzwyczajeni do tego, że fiskus traktuje obowiązki podatkowe w sposób maksymalnie szeroki, zastanawiają się w praktyce, czy powinni pobrać podatek u źródła?

Podatkowi u źródła podlegają przychodu określone w art. 21 i 22 ustawy o CIT. Opisane w pytaniu usługi nie mieszczą się w tych katalogach (dywidendy i różne usługi niematerialne).

Z kolei ubezpieczenia zazwyczaj musi być wykupione wcześniej, więc miejsce wypadku nie ma znaczenia, lecz miejsce siedziby ubezpieczyciela.

Zagraniczny sprzedawca posiadający oddział w Polsce

Podatnik otrzymaliśmy pierwszą fakturę z opłatą wstępną i drugą z pierwszą ratą leasingową, ale sprzedawcą jest podatnik z Niemiec lecz posiadają oddział w Polsce. Czy potrzeba wówczas certyfikat rezydencji oraz oświadczenia, że wypłacane należności są związane z działalnością położonego w Polsce zakładu, aby przedsiębiorca był zwolniony z obowiązku poboru podatku u źródła?

Tak jest to potrzebne skoro sprzedawcą nie jest oddział w Polsce uznany za polskiego podatnika CIT, tylko spółka niemiecka. Trzeba więc uzyskać certyfikat, złożyć IFT-2R. Tyle że to jeszcze nie wystarczy do uzyskania zwolnienia. Zwolnienie bowiem przysługuje, gdy
wypłacającym należności położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład spółki podlegającej w państwie członkowskim Unii Europejskiej opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania, jeżeli wypłacane przez ten zagraniczny zakład należności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów przy określaniu dochodów podlegających opodatkowaniu w Rzeczypospolitej Polskiej, a wiec tak naprawdę przysługuje temu zakładowi a nie podatnikowi płacącemu za leasing. Podatnik płacący za leasing, gdyby sprzedawcą był oddział polski podmiotu zagranicznego opodatkowany tu CIT.  

Odsetki

Spółka Czeska udzieliła spółce z kapitałem czeskim (spółki powiązane) zarejestrowanej w Polsce (siedziba i miejsce prowadzenia działalności w Polsce) pożyczki pieniężnej. Umowa pożyczki sporządzona w Polsce. Spółka z kapitałem czeskim wypłaciła spółce czeskiej odsetki z tytułu otrzymanej pożyczki .Jak prawidłowo powinny być opodatkowane wypłacone odsetki biorąc pod uwagę zawartą konwencję o unikaniu podwójnego opodatkowania?, Czy spółka z kapitałem zagranicznym powinna pobrać podatek u źródła i o tą część pomniejszyć wypłacone odsetki? Czy odsetki wypłacone winny być opodatkowane w drugim Państwie?

Odpowiedź: Miejsce zawarcia umowy nie ma znaczenia dla poboru podatku źródła, tu przede wszystkim spojrzeć trzeba na postanowienia umowy polsko czeskie o unikaniu podwójnego opodatkowania. Ta stanowi, iż odsetki, które powstają w Umawiającym się Państwie i są wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie, mogą być opodatkowane w tym drugim Państwie.

Jednakże, takie odsetki mogą być również opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym powstają, i zgodnie z prawem tego Państwa, ale jeżeli osoba uprawniona do odsetek ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie, to podatek w ten sposób ustalony nie może przekroczyć 5 procent kwoty brutto tych odsetek.

Bez względu na postanowienia zdania poprzedniego, odsetki powstające w Umawiającym się Państwie i wypłacone osobie uprawnionej do odsetek, mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie, podlegają opodatkowaniu tylko w tym drugim Umawiającym się Państwie, jeżeli takie odsetki wypłacane są:

a) z tytuły jakiejkolwiek pożyczki lub kredytu udzielonych przez bank;

b) na rzecz rządu drugiego Umawiającego się Państwa, jego jednostki terytorialnej lub organu władzy lokalnej, Banku Centralnego lub jakiejkolwiek instytucji finansowej będącej własnością lub kontrolowanej przez ten rząd;

c) osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie w związku z jakąkolwiek pożyczką lub kredytem gwarantowanym przez rząd drugiego Umawiającego się Państwa, w tym jakąkolwiek jednostkę terytorialną lub organ władzy lokalnej, Bank Centralny lub jakąkolwiek instytucję finansową będącą własnością lub kontrolowaną przez ten rząd.

Tak więc spółka polska powinna pobrać podatek – jeżeli oczywiście posiada certyfikat rezydencji – w wysokości 5 procent.

Czy usługi oddelegowania personelu za granicą podlegają podatkowi u źródła?

Tu pojawia się pytanie, czyoddelegowanie pracowników podlega regulacji art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT jako usługa rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu bądź świadczenie o podobnym charakterze?

Jeżeli idzie o pojęcie „usługi o podobnym charakterze” to faktem jest, że fiskus maksymalnie stara się rozszerzyć rozumienie tego pojęcia na wszelkie świadczenia uzasadniające opodatkowanie w Polsce. Sądy administracyjne podchodzą do tego wprawdzie łagodniej, ale stanowisko ich jest nieco niejednoznaczne: „W aktualnym brzmieniu art. 21 ust. 1 pkt 2a u.p.d.o.p. świadczenia w nim wymienione można podzielić na dwie grupy. Pierwszą stanowią świadczenia wyraźnie nazwane, drugą tworzą świadczenia mające podobny charakter do świadczeń nazwanych. W tej drugiej grupie mieszczą się świadczenia posiadające cechy charakterystyczne dla świadczeń wprost wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 2a u.p.d.o.p., ale posiadające również elementy charakterystyczne dla świadczeń innych od skonkretyzowanych w tym przepisie. Dla uznania, że świadczenie nie wymienione wprost w art. 21 ust. 1 pkt 2a u.p.d.o.p. jest objęte jego zakresem decydujące jest, aby elementy charakterystyczne dla świadczeń wprost wymienionych w omawianym przepisie przeważały nad cechami charakterystycznymi dla świadczeń w nim niewymienionych.” (wyrok NSA z dnia  5 lipca 2016  r., sygn. akt II FSK 2369/15)

Innymi słowy trzeba zauważyć co przeważa rekrutacja i pozyskiwania, czy oddelegowanie? Akurat w tym wypadku wydaje się, że bardziej ta usługa rzeczywiście podlega bardziej na rekrutacji pracowników, skoro podlegają pod faktyczną kontrolą usługobiorcy, a więc stosowałbym wskazany przepis.

Mirosław Siwiński