Postępująca cyfryzacja w procedurach wewnątrzunijnych

Już 13 lutego 2023 r. procedury związane z podatkiem akcyzowym przejdą kolejny etap digitalizacji.

W dużej mierze następuje to za sprawą Unii Europejskiej, która proaktywnie działa na rzecz zacieśniania relacji gospodarczych między krajami członkowskimi oraz upraszczania procedur związanych z przepływem towarów i usług. Uchwalona 19 grudnia 2019 r. Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 2020/262 ustanawiająca ogólne zasady dotyczące podatku akcyzowego (tzw. „dyrektywa horyzontalna”), która zakłada m.in. zautomatyzowanie procedur stosowanych do wewnątrzunijnych przemieszczeń wyrobów akcyzowych.

Do polskiego systemu prawnego implementuje ją ustawa z dnia 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym i niektórych innych ustaw (dalej: „Nowelizacja”). Obok zmian dotyczących dostosowania pojęć występujących w polskiej ustawie o podatku akcyzowym do stosowanych na poziomie unijnym, wprowadza ona definicje elektronicznego uproszczonego dokumentu administracyjnego e-SAD (art. 2 ust. 1 pkt 15a ustawy o podatku akcyzowym), dokumentu zastępującego e-SAD oraz obowiązki związane z korzystaniem z tego dokumentu. Zmiany te mają obowiązywać już od 13 lutego 2023 r.

e-SAD – istota nowego dokumentu

Od wyżej wskazanego dnia przemieszczenia wyrobów akcyzowych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy będą się odbywać na pomiędzy uprawnionym wysyłającym, a uprawnionym odbiorcą, przy zastosowaniu systemu EMCS PL2, na podstawie elektronicznego uproszczonego dokumentu administracyjnego. e-SAD jako elektroniczny następca papierowego uproszczonego dokumentu towarzyszącego (UDT) będzie stosowany do wewnątrzunijnych przemieszczeń wyrobów akcyzowych dopuszczonych do konsumpcji, które mają być dostarczone do celów handlowych.

W ramach tej procedury, na podstawie e-SAD przemieszczać będzie można:

• wyroby akcyzowe o kodach CN wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym,
• alkohol etylowy całkowicie skażony środkami dopuszczonymi do skażania alkoholu etylowego na podstawie rozporządzenia Komisji (WE) nr 3199/93 z dnia 22 listopada 1993 r. w sprawie wzajemnego uznawania procedur całkowitego skażania alkoholu etylowego do celów zwolnienia z podatku akcyzowego (Dz. Urz. WE L 288 4).

W celu wewnątrzunijnego przemieszczania ww. wyrobów, uprawniony wysyłający będzie zobowiązany przesłać do Systemu EMCS PL2 projekt e-SAD a następnie, ponownie otrzymać dokument z nadanym już numerem referencyjnym. Od 13 lutego 2023 r. podatnik przy dokonywaniu przemieszczeń obejmujących e-SAD, nie będzie on już miał możliwości, aby skorzystać z mechanizmu istniejącego wcześniej, tj. przemieszczania za pomocą dokumentów papierowych UDT.

Obowiązki związane z unowocześnieniem procedury

„Dyrektywa horyzontalna” wprowadza nowe definicje podmiotów gospodarczych, które zostały już wspomniane wyżej w niniejszym artykule, tj. uprawnionego wysyłającego i uprawnionego odbiorcy.

Uprawniony wysyłający i uprawniony odbiorca będzie miał obowiązek:

• uzyskać status uprawnionego wysyłającego albo uprawnionego odbiorcy,
• uzyskać odrębny numer akcyzowy uprawnionego wysyłającego albo uprawnionego odbiorcy.

Ponadto uprawniony odbiorca powinien:

• złożyć zabezpieczenie akcyzowe (w przypadku wyrobów akcyzowych innych niż opodatkowanych zerową stawką akcyzy ze względu na przeznaczenie),
• potwierdzać odbiór wyrobów akcyzowych w systemie EMCS za pomocą raportu odbioru do otrzymanego e-SAD (w przypadku zakończenia przemieszczania wyrobów zharmonizowanych wymienionych w załączniku nr 2 o ustawy o podatku akcyzowym),
• w ciągu 10 dni od daty odbioru wyrobów złożyć deklarację uproszczoną AKC (U/A) i zapłacić akcyzę od nabytych wyrobów na terytorium kraju,
• prowadzić ewidencję wyrobów akcyzowych nabywanych wewnątrzwspólnotowo.

Warto dodać, że w przypadku niezarejestrowania się przez podmiot obowiązany jako uprawnionego wysyłającego lub uprawnionego odbiorcy do 13 lutego br., utraci on możliwość dokonywania zrealizowania transakcji. Co więcej, zastosowanie znaleźć może również odpowiedzialność karno-skarbowa w przypadku pominięcia tego obowiązku. Idąc w myśl planowanych zmian, od 13 lutego 2023 r., będzie obowiązywać nowe brzmienie przepisu art. 69c Kodeksu Karno-Skarbowego, zgodnie z którym – kto wbrew obowiązkowi przemieszcza wyroby akcyzowe z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego przez terytorium kraju bez e-SAD albo dokumentu zastępującego e-SAD albo bez wydruku e-AD z nadanym numerem referencyjnym albo innego dokumentu handlowego, w którym umieszczono numer referencyjny nadany e-AD w Systemie, albo dokumentu zastępującego e-AD, albo na podstawie tych dokumentów zawierających dane niezgodne ze stanem rzeczywistym, podlegać będzie karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

.

Zmiana podejścia organów do formalności w związku z implementacją prawa unijnego

W związku z tym, że dokument e-SAD wraz z towarzyszącymi mu obowiązkami, jest implementacją przepisów unijnych do polskiego porządku prawnego, pojawia się obawa o zmianę podejścia organów do formalnej strony stosowania systemu.

Pomimo tego, że Nowelizacja wchodzi w życie dopiero 13 lutego b.r., to zostały już wydane interpretacje indywidualne sugerujące, że organy będą pilniej przyglądać się realizacji formalnych obowiązków związanych z podatkiem akcyzowym w przypadku przemieszczeń poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy.

Przykładowo, w kontekście wydanej interpretacji z dnia 27 grudnia 2022 r. (0111-KDIB3-3.4013.233.2022.2.MK), organ dokonując analizy obowiązku stosowania e-SAD, wskazał, że status uprawnionego odbiorcy nie będzie posiadał podmiot, który będzie podmiotem wyłącznie odpowiedzialnym za organizację transportu i dostarczanie wyrobów akcyzowych na terytorium kraju członkowskiego, bezpośrednio do ostatecznym nabywców na terytorium kraju i tym samym, nie będzie podatnikiem zobowiązanym do dopełnienia obowiązków formalnych związanych z tym nabyciem (po wejściu w życie Nowelizacji – w zakresie e-SAD).

Podsumowanie

Podsumowując, choć zmiany w stronę digitalizacji procesów zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, są konieczne w obecnych czasach, to wymagają one od podatników spełnienia kolejnych wymogów. Nie inaczej jest w przypadku podatku akcyzowego. Pomimo narzucenia dodatkowych obowiązków na podmioty dokonujące przemieszczeń wewnątrzwspólnotowych poza procedurą zawieszenia akcyzy, etapy znowelizowanej procedury wydają się przejrzyste i relatywnie łatwe w realizacji, co razem z wyłączeniem z obiegu dokumentów papierowych rzuca pozytywne światło na omówione wyżej zmiany.

Jedną z kwestii mogących budzić wątpliwości może okazać się określenie tego, czy dany podmiot jest uprawnionym wysyłającym lub uprawnionym odbiorcą na co wskazują już wydane w toku zmian nowe interpretacje indywidualne.